با
نگار زحمتی
مقدمه تجربه‌ی جنسی انسان نه‌تنها پدیده‌ای زیستی، بلکه بازتابی از وضعیت روانی، عاطفی و ناخودآگاه او نیز هست. بسیاری از افراد گزارش می‌کنند که عملکرد جنسی‌شان پس از تغییرات مهم زندگی – مانند جدایی یا آغاز رابطه‌ی جدید – دستخوش تغییر می‌شود. یکی از این تغییرات رایج، تأخیر در انزال یا دشواری در رسیدن به اوج جنسی در رابطه‌ای تازه آغاز شده است. تجربه‌ی موردی فردی گزارش می‌کند که در رابطه‌ی زناشویی پیشین خود معمولاً در کمتر از ده دقیقه به انزال می‌رسید و رابطه‌اش طبیعی و بدون مشکل بود. اما پس از جدایی و ورود به رابطه‌ای جدید، با وجود جذابیت و لذت‌بخش بودن رابطه، فرآیند انزال به‌طور چشمگیری طولانی شده و گاه حتی به‌طور کامل متوقف می‌شود. این تجربه، پرسشی بنیادین را مطرح می‌کند: چرا با وجود لذت جنسی بالا، بدن در رسیدن به انزال مقاومت می‌کند؟
تحلیل روان‌پویشی و روان‌تحلیلی برای پاسخ به این پرسش، لازم است به لایه‌های عمیق‌تر روان انسان بنگریم؛ جایی که ناخودآگاه، تعارض‌ها، سوگ‌ها و مکانیزم‌های دفاعی نقش مهمی در تجربه‌ی جنسی بازی می‌کنند. ۱. امنیت و پیش‌بینی‌پذیری رابطه‌ی پیشین در رابطه‌ی قبلی، بستر روانی فرد آکنده از آشنایی، اعتماد، و امنیت عاطفی بوده است. در چنین فضایی، ذهن و بدن راحت‌تر رها می‌شوند و چرخه‌ی برانگیختگی و انزال بدون مانع پیش می‌رود. ۲. سوگ و اضطراب جدایی فرآیند طلاق و جدایی، با احساساتی همچون سوگ، غم، خشم یا احساس گناه همراه است. ناخودآگاه ممکن است هنوز درگیر رابطه‌ی قبلی باشد و در نتیجه، جریان آزاد لذت را محدود کند. این حالت نوعی «نگه‌داشت» روانی ایجاد می‌کند که در بدن نیز خود را به‌صورت تأخیر در انزال نشان می‌دهد.
۳. تعارض وفاداری یکی از مکانیزم‌های پنهان روان، تعارض میان وفاداری به گذشته و پذیرش حال است. فرد ممکن است ناخودآگاه احساس کند که لذت‌بردن کامل از رابطه‌ی جدید نوعی خیانت به همسر سابق است. این تعارض می‌تواند عملکرد جنسی را مختل کرده و زمان رسیدن به اوج را طولانی سازد. ۴. تغییر فانتزی‌ها و تصاویر ذهنی در رابطه‌ی قبلی، بدن و ذهن به الگوهای خاصی از تحریک و فانتزی خو گرفته‌اند. رابطه‌ی جدید محرک‌های متفاوتی دارد و ممکن است زمان ببرد تا سیستم عصبی-روانی به آن‌ها سازگار شود. این فرآیند تطبیق می‌تواند به‌طور موقت باعث تأخیر در انزال شود.
۵. اضطراب عملکرد (Performance Anxiety) رابطه‌ی جدید اغلب با فشار روانی برای «خوب بودن» همراه است. این نوع اضطراب، حتی در حضور میل و جذابیت بالا، می‌تواند چرخه‌ی طبیعی برانگیختگی را مختل کند و رسیدن به انزال را دشوار سازد. ۶. مکانیزم‌های دفاعی ناخودآگاه در برخی موارد، تأخیر در انزال می‌تواند نوعی مکانیزم دفاعی باشد. روان با کنترل ناخودآگاه فرایند لذت، از مواجهه‌ی کامل با صمیمیت یا تسلیم‌شدن به رابطه‌ی جدید اجتناب می‌کند. این دفاع می‌تواند نشانه‌ی ترس از آسیب‌پذیری یا وابستگی دوباره باشد.
جمع‌بندی
تأخیر در انزال پس از جدایی نه‌تنها پدیده‌ای فیزیولوژیک نیست، بلکه بازتابی از فرآیندهای عمیق روانی است که در سطح ناخودآگاه رخ می‌دهند. این پدیده معمولاً موقتی است و با گذشت زمان، پردازش سوگ، حل تعارض‌های درونی، و ایجاد احساس امنیت در رابطه‌ی جدید، عملکرد جنسی به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
درک این مسئله از منظر روان‌تحلیلی می‌تواند به فرد کمک کند تا به‌جای نگرانی از «اختلال جنسی»، آن را فرصتی برای شناخت عمیق‌تر از خود و نیازهای روانی‌اش ببیند.